nr: oppervlak in het jaar: eigenaar of pachter: in gebruik bij of verhuurd aan: Schill.: details:
Op die Echt         niet  
Echt-a
5 hondt
 in 1555 Dat Cruysbroederen cloester besant    
Echt-b
1 mrn
 in 1555 de Rentmeester besant    
Echt-c
1 mrn
 in 1555 Jonckhan besant    
Echt-d
1,5 mrn
 in 1555 de Rentmeester besant   *D
Echt-e
1,5 mrn
 in 1555 Thomas Lauwen besant    
Echt-f
1,5 mrn
 in 1555 Claesken wed Geryt Robbrechtszn deels besant en deels uitgesteken    
Echt-g
10 hondt
 in 1555 dat Cruysbroeders cloester uitgesteken    
Echt-h
1 mrn
 in 1555 Sencte Jacops Altaer uitgesteken    
Echt-i
4,5 mrn
 in 1555 Ariaen Ghysbertssoen besant   *B
Echt-j
4 hondt
 in 1555 Wouter Ghysberts zoen de Smit besant   *A
Echt-k 8 hondt in 1555 Thonis Aeriaens zoen deels besant en deels zelf gebruikt   *B2
Echt-l
1,5 mrn
 in 1555 Ariaen de Olyslaeger zelf    
Echt-m
1,5 mrn
 in 1555 Joost opten Rueff zelf    
Echt-n
0,5 mrn
 in 1555 Thys Haveler is uitgedyckt    
 
         
Die Ooken            
Ooken-a
1,5 mrn
 in 1555 Santroessen Geertruidenberg verh a Huybert van Zevender 127  
Ooken-b
10 hondt
 in 1555 Joncv Josyna wed Ariaen van Dorp verh a Thonis Cornelis zoen 128  
Ooken-c
3 mrn
 in 1555 erfgen Jacop Balmaecker (den Bosch) verh a wed Aert Cornelis zoen 126  
Ooken-d
1 mrn
 in 1555 Geelis Schellaert verh a Cleen Aen 125  
Ooken-e
1 mrn
 in 1555 Anna van Cronenborch verh a Wouter Cornelis zoen 125  
Ooken-f
16 hondt
 in 1555 Thonis Lauwen zelf 124  
Ooken-g
1 mrn
 in 1555 Santroessen Geertruidenberg is bezant    
Ooken-h
4,5 hondt
 in 1555 Ffranck Lambertss zoen by durbreke bezant en belopen    
Ooken-i
4,5 hondt
 in 1555 Loenis van Weyburch bezant (als boven)    
Ooken-j
4,5 hondt
 in 1555 Jan Florys zoen bezant (als boven)    
Ooken-k
4,5 mrn
in 1555 Hebbeken wed Claes Stees zn bezant    
Ooken-l
1.5 mrn
 in 1555 Santroessen Geertruidenberg bezant    
Ooken-m
0,5 mrn
 in 1555 de Rentmeester bezant    
Ooken-n
4 mrn 4 hondt
 in 1555 dat Sustercloester bezant    
Ooken-o
7 hondt
 in 1555 de Rentmeester deels bezant en verh a Jan Arienszn    
Ooken-p
1,5 mrn
 in 1555 de Rentmeester bezant    
Ooken-q
2 a 3 hondt
 in 1555 de Rentmeester grindelen   *E
   
tussen beide die steghen
   
steghen-a
3 mrn
 in 1555
de Santroesen, Geertruidenberg
verh a Danckaert Lambrechsch
 103+  
steghen-b
5,5 mrn
 in 1555 de Vicarius van Sinthe Anna altaer verh a Jan de Wolff 104+  
steghen-c
10 mrn
 in 1555 Gysbert Valck drossaert te Leerdam half bezant, rest verh en getaxeerd 105  
steghen-d
1,5 mrn
 in 1555 Gleme van Ryesweck (hiervan moet de dijk gaan) verh a Aert Ariaens zoen 107 *C
steghen-e
2 mrn
 in 1555 Thys Haveler zelf 106  
steghen-f
3,5 mrn
 in 1555 Maerthen Jans zoen voor erfftynse de helft 108  
steghen-g
5 mrn
 in 1555 dat cruysbroedercloester besant 109  
steghen-h
17 hondt
 in 1555 de Vicarius van Sinte Anna altaer besant 110+  
steghen-i
8 mrn 1 hondt
 in 1555 wed van Dieryck Sluymmer besant 111+  
steghen-j
1 mrn
 in 1555 Henryck Heynrickssoen besant 112  
steghen-k
1 mrn
 in 1555 Jasper Aeriaenss zoen besant 112  
steghen-l
5 mrn
 in 1555
Joncv Josyna wed v Ariaen van Dorp
besant
 113+  
steghen-m
2,5 mrn
 in 1555
Meester Cornelis die Barbyer
besant byna heel, rest zelf gebr
 114+  
steghen-n
2 mrn
 in 1555
Cornelis Gysberts zoen
 besant 114  
steghen-o
2 mrn
 in 1555
Cornelis Gysberts zoen
meeste deel besant, rest
 115+  
steghen-p
2,5 mrn
 in 1555
Gielis Schellaert
2 mrn besant, rest
 115  
steghen-q
2,5 mrn
 in 1555
de Heilige Geest
een deel besant, rest Wouter Cornelis
 118  
steghen-r
17 hondt
 in 1555
Claesken wed Gerrijt Robben
zelf
 116  
steghen-s
3 mrn 1 hondt
 in 1555
Ffranck Lambertss zoen
zelf
 119  
steghen-t
10 hondt
 in 1555
Santroessen Geertruidenberg
verh a Huybert van Zevender
 117  
steghen-u
8 mrn 2 hondt
 in 1555
dat cruysbroedercloester
verh
 120 *F
 
   
stadsvrijheid
            
vrijheid-a
3 mrn
 in 1555
Dat Cruysbroederen cloester
vrijheid-b
5 mrn
 in 1555
Jaspar Ariaens zoen
vrijheid-c
3,5 mrn
 in 1555
Gielis Schellaert
hengmeng
6,5 mrn
 in 1555
Joncv Elisabeth van Weyborgh
58-
*G
hengmeng
3,5 mrn
 in 1555
De cruysbroedersclooster
57-
*G
hengmeng
4 mrn
 in 1555
wed Aert Vervoert
verh a Cornelis Ariaens zn, met kooi
56-
*G
hengmeng
4,5 mrn
 in 1555
de Rentmeester
verh a Jan de Wolff
55  
hengmeng
5 mrn
 in 1555
de Rentmeester
zijn griendingen
*G
Ook dit gebied, aan weerszijden van de ‘Voorste Steeg’ (ook ‘Zandsteeg’ genoemd en tegenwoordig Burg. van der Lelystraat), is uit de gegevens van de 10e penning te herleiden.
Daarin staan de afmetingen van de percelen met enkele kenmerken vermeld. Schillinx geeft het hele veld één nummer, nr 122.
Bij de ‘Voorste Steeg’ vermeldt hij dat de steeg ‘alhier met zand belopen is’ en hij tekent dit weggedeelte met een stippellijn.
Ouden Banne

Historisch onderzoek uitgevoerd door
Ferd van Roode

terug naar
Oude Banne

Omstreeks 1280 worden de Voorste en Middelste Weide vermeld: (Korteweg 24). "Thileman van den Campe, die es mijns heren man worden van enen tventtich morghen lants, die licghen te Woudrikem beneden der wimolen, die ene acker heitet die Vorstweide, die ander heitet die Middelweide ende die dorde camp heitet dOude broec."
De Echt en de Ooken vormen samen de Voorste Weide en zijn dus waarschijnlijk als één geheel, tegelijk met de Middelste Weide, verkaveld. Een lijst met de percelen en hun grootte is te vinden bij de opgave voor de 10e penning in 1555, maar de ligging en orientatie staat daar niet bij. Soortgelijke lijsten uit 1600 voor de Oude Banne geven hiervoor wel enige indicatie. Dat is in de onderstaande figuur geschetst (naar beste weten, zie ook de opmerking bij B naast de tabel). Daarbij is als kavelstelsel de richting van de kavels van de Middelste Weide doorgetrokken gedacht.

Het agrarische gebied ‘de Echt’ van omstreeks 15 hectaren is verdeeld over 14 percelen. Het blijkt al vòòr 1555 vanuit de Merwede te zijn overstroomd, want bij diverse percelen staat vermeld dat ze met zand overdekt zijn. ‘Van Deventer’ geeft het aan als bedijkt gebied, ten westen van de stad, maar Schillinx tekent een nieuwe dijk (die in 1555 al wordt aangekondigd, zie tabel bij *C) en noemt het overgebleven gebied ‘uiterwaard’. De Echt is dan deels in de rivier verdwenen en verder tot uiterwaard geworden.

Van de Ooken liggen de eerste 6 in 1555 genoemde percelen ten zuiden van de stad en daar wordt gewas op verbouwd. Vervolgens, gaande naar het westen, is alles ‘bezant’. Hier wordt ‘durbreke’ vermeld als oorzaak. Typisch, want de Ooken grenst niet aan de rivier maar aan de Echt. Tenzij de doorbraak via de oude stadsgracht is ontstaan en dat kan best, want het staat bij het 8e perceel, net naast de stad dus. Voor de verdere percelen ziet Schillinx, 45 jaar later, blijkbaar geen mogelijkheid om vast te stellen waar de grenzen precies liggen. Ze zitten diep onder het zand.

Betreft *A:
Op 28 Jan 1581 bekent Wouter Gijsberts Botterman dat hij in 'zijn land opt Echt' eerde heeft gestoken ende gebrocht in de gemeene dijck van Worckem. Hij woont in de Brugpoortstraat naast het steegje achter het stadthuys.

Betreft *B:
Op 7 oct 1580 wordt 3,5 mrn land 'opte Splis' verkocht. Het was bezit van Thonis Adriaens en werd belend aan de oostzijde door het Sint Jacops Altaer en west door Wouter Gijsbertsz Botterman, steckende van de dijck tot de steech. Thonis heeft dit deel van het perceel dus tussen 1555 en 1580 van Ariaen Ghijsberts (waarschijnlijk zijn vader) overgenomen. Hij bezat al *B2. Deze omschrijving bevestigt de ligging zoals geschetst op de kaart. Merk op, dat de Splis hier als gebiedsaanduiding ook een deel op de Echt benoemd. Het is het hele gebied rond de wegsplitsing.

Betreft *D, en percelen waar de rentmeester genoemd wordt:
Op 10 nov 1580 schrijft Aelbert van Loosen, rentmr sLants van Althena, --- als executeur van den testamente van Anna van Egmont, --- uit het staet en schult boeck van wijlen Dirck Roeder, in sijn leven rentmr van deze lande.

In 1555 kan deze Dirck dus de rentmeester geweest zijn. In dit schuldboek komen o a voor:
1,5 mrn opt Echt (zie tabel *D) en
7 mrn in de Duercoop (dat is Schillinx 87).

Betreft *E:
Grindelen zijn grienden.

Betreft *F:
Dit is 'de Lemscamp".

Betreft *G:
Deze percelen zullen deels worden buitengedijkt. Het oppervlak, zoals door Schillinx getekend, is daarom kleiner dan in 1555.

Het gebied ten oosten van de stad was van oudsher deel van de stad. Het bestond uit een bewoonde oever aan de noordzijde en verder uit grafelijke lenen, waar landbouw werd uitgeoefend. Het werd de stadsvrijheid genoemd.

Het opdringen van de Maas aan de oostzijde vormde eeuwenlang een bedreiging voor dit gebied. Dijkdoorbraken kwamen hier regelmatig voor. Dat loopt uit de hand als tijdens de 80-jarige oorlog de middelen ontbreken voor tegenmaatregelen. Een nieuwe dijk tussen de Rijswijkse Slag en de Landpoort is noodzakelijk. Deze dijk sluit het hele gebied samen met een aansluitend deel van de Hengemenge, buiten de hoogwaterkering, zoals door Schillinx is getekend.

De 10e penning wordt hier in 1555 nog wel geheven. De huizen langs de noordoever zijn in het stadregister opgenomen, maar voor de landpercelen wordt verwezen naar de lijsten van de Oude Banne. Deze percelen zijn in de tabel hiernaast opgenomen onder de aanduiding 'stadsvrijheid'.